In 2010 kondigde de Europese Unie officieel aan dat er binnen de EU geen mensapen meer gebruikt mogen worden in biomedisch onderzoek. Daarmee bleven de Verenigde Staten over als enige grote gebruiker van chimpansees. Toch was er in de VS al een afname te zien van het aantal chimpansees dat gebruikt werd in onderzoek: van 1600 chimpansees in 2000 naar 1000 in 2009. In December 2011 kondigden de US National Institutes of Health (NIH) aan dat zij het gebruik van chimpansees sterk zouden inperken. De basis voor dit besluit was het advies van een panel van experts dat concludeerde dat voor het meeste onderzoek met chimpansees geldt dat er geen noodzaak is voor het gebruiken van deze diersoort.

Het wetenschappelijk bewijs dat de noodzaak van het doen van dierproeven weerlegt begint eindelijk door te dringen tot de besluitvormers binnen overheden en het bedrijfsleven. Het zou me niets verbazen als onderzoek met chimpansees binnen twee jaar compleet stopgezet wordt. Dierproefnemers staan op het punt hun 'beste diermodel' te verliezen, het dier dat genetisch het meest aan ons verwant is.

Als blijkt dat de chimpansee niet langer een relevant model is voor het bestuderen van ziekten bij de mens, wat zegt dat dan over andere diersoorten? Wat zegt dat bijvoorbeeld over het gebruik van apen in het algemeen? Zit er tussen de chimpansee en de mens nog een afstand van 'slechts' 5 miljoen jaar aan evolutie, tussen de andere apensoorten en de mens is dit wel 25 miljoen jaar. Het ligt dus voor de hand dat als we de chimpansee niet meer zien als bruikbaar model voor de mens, dat ook geldt voor andere apensoorten. En voor de hond. En voor het varken. En voor de rat. En voor de muis.

Zodra overheden stoppen belastinggeld beschikbaar te stellen voor dierproefonderzoek, kan dit geld worden besteed aan onderzoek waarbij de mens als model wordt genomen, en kunnen patiënten direct geholpen worden. Het is te verwachten dat dierproefonderzoekers zich zullen verzetten tegen deze verandering, omdat hun hele carrière is gebaseerd op dierproefonderzoek. Echter, het wetenschappelijk bewijs is helder: dieren kunnen niet voorspellen wat een medicijn of chemische stof zal doen in mensen. Als dierproefonderzoekers dit wetenschappelijk bewijs willen aanvechten, laat hen dat dan doen in de rechtszaal. De dieren zullen het winnen, en de dierproefonderzoekers zullen de verliezers zijn.

Dr. Andre Menache is wetenschappelijk adviseur van ADC en directeur van Antidote Europe